خشونت در خانه پدری
بالاخره فیلم‌خانه پدری ساخته کیانوش عیاری بعد از حاشیه‌های فراوان و پس از حدود 5سال به پرده‌های سینما برگشت.
عیاری در بیشتر کارهای سینمایی خود به سوژه‌های اجتماعی می‌پردازد و در فیلم خانه پدری سراغ جایگاه زن در جامعه سنتی رفته است. فیلمی پرحاشیه که در جشنواره ونیز سال 2012 توانست به بخش افق‌های جشنواره راه پیدا کند. اگرچه خانه پدری برنده تندیس بهترین فیلم، بهترین فیلم‌نامه و بهترین کارگردانی از هشتمین جشن انجمن منتقدان سینمایی شد، اما پس از سال‌ها، در دی 1393 فقط برای یک روز اکران فرصت اکران پیدا کرد. عیاری حاضر نبود خشونت حاضر در فیلم را کاهش دهد و اجازه اکران فیلم هم به او داده نشد.
نهایتاً خانه پدری در اول آبان 1398 پس 9 سال و این بار با رده سنی بالای پانزده سال به پرده سینما برگشت، اکرانی که تنها یک هفته به طول انجامید، ولی در نهایت این فیلم بار دیگر رفع توقیف شد، درحالیکه گفته می‌شد عیاری تنها دو پلان مرتبط با خشونت ابتدای فیلم را حذف کرده و آن خشونت آشکار علیه زنان است.
در پردیس سینمایی چارسو با یکی از مخاطبان فیلم وارد گفت‌وگو شدم. پسر جوانی با عینکی کائوچویی و به گفته خودش اهل نقد و تحلیل. او گفت: «سینما یک رسانه است و کار رسانه انتقال پیام است. ولی پیام باید به‌گونه‌ای باشد که آشوب در جامعه ایجاد نکند. این فیلم نه فیلم‌نامه و نه شخصیت‌پردازی خوبی دارد. تنها وحشیگری را با تأکید بر جایگاه زن در جامعه سنتی نشان می‌دهد. من فکر می‌کنم با نمایش این فیلم در جشنواره‌های خارجی تصویر ناجوری از فرهنگ سنتی ایرانی برای آنها ساخته می‌شود.»
این در حالی بود که استقبال از فیلم بعد از گذشت دو هفته از اکران، قابل توجه نبود و تماشاگران تمایل زیادی به دیدن این فیلم از خود نشان نداده اند.
به این فکر افتادم که خوب است با یک کارشناس یا منتقد فیلم هم درباره خانه پدری گفت‌وگو کنم. در حاشیه اکران فیلم رد خون با سید محمد حسینی یکی از منتقدان سینما، به گفت و گو نشستم. او را درباره فیلم‌خانه پدری و نگاهی که به زن در این فیلم می‌شود گفت: «نگاه کارگردان در جامعه سنتی نسبت به زنان بسیار غلط است. همیشه زن در جامعه ایرانی جایگاه والایی داشته است.» و ادامه داد: «ما در دوران هخامنشی سردار زن داشتیم و به بعدازآن هم این روند ادامه پیداکرده است.»
از او پرسیدم اگر این فیلم به جشنواره‌های خارجی راه پیدا کند چه اتفاقی می‌افتد؟ این منتقد سینما دراین‌باره گفت: « به نظر من عنصر غیرت و توجه به آن در سینمای ایران پدیده مهمی است. با این پیش فرض یک فیلم می شود فیلم دختر از میر کریمی و یکی خانه پدری. ولی آنچه جشنواره‌های خارجی اتفاق می‌افتد یک تلقی بدوی از جامعه ایران صورت می‌گیرد، این در حالی است که جامعه ایرانی در حوزه مناسبات خانوادگی پیشرفته‌ترین جامعه، در کره زمین است و از ابتدا بوده و تا الان ادامه پیداکرده است. حتی در دوران تاریک قاجاریه ما بافاصله در اوج قرار داریم. تکریم زن، خانواده دوستی، داشتن محبت بین عناصر خانواده و… این‌ها چیزهایی است بسیار جدی است. ولی مسئله غیرت امر دیگری است، غیرتی که باعث صیانت از ناموس می‌شود.»
ویرانه گر
همه ما میدانیم که جامعه امروزی ما به خاطر معضلات اقتصادی یک جامعه غمگین است و کوچک‌‌ترین جرقه مردم کشور را غمیگن می‌کند ولی همچنین ما مردم فوق العاده احساساتی هستیم و کوچک‌تربن حرکت اجتماعی می تواند هم ایجاد اثر مثبت و هم منفی کند. یعنی هم می تواند اثر خوب مثل وارد کردن امید واری به جامعه و هم اثر بد مثل آشوب در جامعه را به دنبال داشته باشد. این حرکت اجتماعی می‌تواند در شکل یک اثر هنری ظاهر شود و محبوب ترین اثر هنری این روز ها صعنت پر پولی به نام سینماست. حالا سوالی که به‌وجود می‌آید این است که این نسبت دادن بی فرهنگی به مردم در سینما به ویژه در فیلم خانه پدری چه تبعاتی دارد؟
انتهای پیام/ امیرمحمد مفاخری، روزنامه نگار
