مشرف‌الدین مصلح بن عبدالله متخلص به سعدی، شاعر و نویسنده بزرگ قرن هفتم هجری قمری که به او لقب شیخ اجل و استاد سخن داده‌اند، در جوانی در نظامیه بغداد تحصیل نمود و پس از آن به عنوان سخنران به مناطق مختلفی از جمله شام و حجاز سفر کرد و سپس به زادگاه خود، شیراز، بازگشت و تا پایان عمر آنجا زیست.
در مورد زندگی سعدی، اطلاعات موثق کمی وجود دارد. حتی قدیمی‌ترین منابع نیز، بسیاری از اطلاعات در مورد زندگی وی را از روی آثار خود او، استنباط کرده‌اند و به این علت، هنوز تصویر دقیق و کاملی از زندگی سعدی وجود ندارد و اطلاعات فراوانی، صرفا مبتنی بر فرضیات است.
وی احتمالا در سال ۶۰۶ هجری قمری مطابق با ۱۲۱۰ میلادی به دنیا آمده است. برخی از پژوهشگران، تولد وی را حدود سال ۵۸۵ هجری قمری دانسته‌اند، برخی نیز تولد سعدی را بین سال‌های ۶۱۰ تا ۶۱۵ هجری قمری اعلام کرده‌اند. هیچ منبع تاریخی مستقل و موثقی، در مورد سال یا روز تولد سعدی، مطلب دقیقی ننوشته است و بنابراین، تمامی تاریخ‌های ذکرشده، بر اساس استنباط و پژوهش‌های صاحبنظران است.
آثار سعدی اعم از آثار منظوم و منثور تحت عنوان کلیات سعدی جمع‌آوری شده است. از بین این آثار، بوستان و گلستان، دو کتاب مستقل هستند. گلستان به نظم و همچنین نثر مسجع و بوستان به نظم است. علاوه بر این، غزلیات سعدی نیز به صورت مستقل، به زیور طبع آراسته شده است. سایر آثار سعدی از جمله قصاید، رباعیات، ترجیعات، مراثی، مفردات، ملمعات و مثلثات، در کلیات سعدی، موجود است.
سعدی، در زمان حیات خود، به جمع‌آوری و تدوین آثار خود پرداخته است و به ویژه در مورد گلستان، بوستان و همچنین طیبات، این امر، صورت پذیرفته است. اوراق پراکنده و ناقصی بازمانده از نسخه‌ای نفیس از کلیات سعدی شیرازی به خط یوسف بن محمد بن عیسی بن محمد که در سال ۷۱۶ هجری قمری کتابت شده است، وجود دارد. قدیمی‌ترین نسخه بر جای مانده نیز به خط فخرالدین ابوسلیمان داود بن ابی الفضل محمد، ملقب به فخر بناکتی در سال ۷۰۶ هجری قمری نوشته شده است. علی بن احمد بن ابی بکر، معروف به بیستون نیز دو بار در سال‌های ۷۲۶ و ۷۳۴ هجری قمری، غزلیات سعدی را تنظیم کرده است، یک بار به ترتیب حرف اول مطلع غزل‌ها و بار دیگر به ترتیب قوافی، بیشترین نسخه‌های کلیات سعدی بر اساس ترتیب وی سامان یافته‌اند.
در دوران معاصر، اولین کتاب تصحیح شده گلستان در سال ۱۳۱۰ توسط عبدالعظیم قریب منتشر شد. اولین نسخه تصحیح شده کلیات سعدی نیز در سال ۱۳۱۶ توسط محمدعلی فروغی انتشار یافت که یکی از مهم‌ترین منابع معتبر است.
به صورت کلی سعدی از شاعران سبک عراقی است، با این حال، نشانه‌هایی از سبک خراسانی در آثار وی مشهود است. شعر سعدی از تخیل و تصویرآفرینی بسیار لطیف و فوق‌العاده دلنشین برخوردار و در عین حال، بسیار استادانه است. مفاهیم آثار سعدی به سادگی دریافت می‌شوند، اما پدیدآوردن آثار مشابه بسیار دشوار است، دلیل این ویژگی در آثار سعدی، نثر و نظم روان و زیبای وی و در عین حال، تسلط عالی او بر زبان فارسی است. سعدی توانسته است مطالب پیچیده و دشوار را به زبانی ساده و به بهترین شکل ممکن، به صورت تاثیرگذار و نافذ، بیان کند.
سعدی تخلص خود را به علت ارادتی که به سعد بن ابوبکر، فرزند حاکم وقت شیراز، اتابک مظفرالدین ابوبکر بن سعد بن زنگی، داشته، انتخاب نموده و در استفاده از تخلص خود، بسیار جدی بوده و در اکثر غزل‌ها از آن استفاده کرده است. در دیباچه گلستان نیز آمده است:
گر التفات خداوندیش بیاراید نگارخانه چینی و نقش ارتنگیست
امید هست که روی ملال در نکشد ازین سخن که گلستان نه جای دلتنگیست
علی الخصوص که دیباچه همایونش به نام سعد ابوبکر سعد بن زنگیست
سعدی به شاهنامه فردوسی علاقه داشته و از آن، تاثیر پذیرفته است. استاد سخن به دلیل تحصیل در نظامیه بغداد، طبیعتا از تعالیم محمد غزالی آگاه بوده و تالیفات غزالی، بر وی تاثیر داشته است. شیخ اجل از سنایی و انوری نیز تاثیر گرفته است. سعدی شیرازی به دلیل تسلط بر زبان عربی، از شعر و ادبیات عرب نیز به خوبی آگاه بوده و تاثیر پذیرفته است.
آثار سعدی به زبان‌های مختلف جهان ترجمه شده است و به ویژه در شبه قاره هند و همچنین عثمانی، محبوبیت بسیار داشته است. یوهان ولفگانگ فن گوته، شاعر و نویسنده و فیلسوف مشهور آلمان، با سعدی و آثار او آشنا بوده و از وی تاثیر پذیرفته است. آلکساندر پوشکین، شاعر و نویسنده بلندآوازه روسیه نیز از وی تاثیر گرفته است. آثار سعدی بر ژان دو لا فونتن، شاعر و نویسنده مشهور فرانسه نیز تاثیرگذار بوده است. رالف والدو امرسن، نویسنده و فیلسوف مشهور ایالات متحده آمريکا نیز از آثار سعدی، تاثیر پذیرفته است.
یکی از قطعات بسیار مشهور از شعرهای سعدی، این قطعه شعر است:
بنی آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوی به درد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار
تو کز محنت دیگران بی غمی نشاید که نامت نهند آدمی
در برخی از منابع، آمده است که این شعر بر سردر ورودی سازمان ملل متحد در نیویورک نقش بسته است، ولی این مطلب صحیح نیست. بنده به عنوان نگارنده این مطلب، در این زمینه، تحقیق بسیار نموده‌ام و شخصا، سال‌ها قبل، زمانی که نیویورک بودم، بارها به مقر سازمان ملل مراجعه نموده، ولی چنین چیزی مشاهده ننموده‌ام. بعدها، جناب آقای محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه محترم حال حاضر جمهوری اسلامی ایران، این مطلب را تایید کردند که این قطعه شعر سعدی بر سردر سازمان ملل متحد، نصب نیست. با این حال، در سال ۱۳۸۴، از سوی ایران، تابلوفرشی از استاد محمد صیرفیان به سازمان ملل متحد اهدا و در داخل ساختمان مقر سازمان ملل نصب شد که این قطعه شعر سعدی، در آن نقش بسته بود.
در هر حال، خود سعدی نیز به عالم‌گیر بودن سخن خود، آگاه بوده است:
شنیده‌‌ای که مقالات سعدی از شیراز همی برند به عالم چو نافه ختنی
سعدی در سال ۶۹۰ هجری قمری برابر با ۱۲۹۱ یا ۱۲۹۲ میلادی، چشم از جهان فروبست؛ البته برخی منابع نیز، سال ۶۹۵ هجری قمری را ذکر نموده‌اند.
آندره گالستیان، اول اردیبهشت یک هزار و سیصد و نود و هشت؛ همزمان با روز سعدی
انتهای پیام/
کاربردی و ارزشمند بود
مطالب خوب بود و اصلا بی دلیل مثل بعض مطالب ایترنت در این روزهای سخت کرونایی خیلی طولانی نبود و حوصله هم سر نمیبرد
جذاب بود
لذت بردم و آموزنده هم بود