هوشنگ سلیمانی میگونی
سرویس اجتماعی ارتباط امروز– اساساً آنچه كه به عنوان تهاجم فرهنگي مطرح است دو دوره را سپري كرده كه از لحاظ كميت و كيفيت با هم متفاوتند. ترفند تهاجم فرهنگي در مرحله اول مدرنيسم است، مجاري ورود و ابزارهاي تحقق آن هم بيشتر عوامل انساني بوده است همچون روشنفكران وابسته، تكنوكرات ها، سرمايه داران وابسته، مستشاران خارجي و… در مرحله دوم زيرساخت اين تهاجم و ابزارهاي تحقق آن، رشد و گسترش وسايل ارتباطي و مخابراتي با استفاده از فرآورده ها و آثار فرهنگي صورت گرفت. در اين مرحله محتويات اطلاعاتي، شنيداري، تصويري در يك زمان و بر روي يك خط مستقيم در حركت هستند.
غرب با استفاده از اين ابزارها، وسايل و محصولات مي خواهد فرهنگ و الگوهاي فرهنگي خود را جهاني نموده تا به اهداف اقتصادي و سياسي خود برسد. نمودهاي اين جريان در سال هاي اخير در كشور ما محسوس بوده و در ابعاد مختلف اجتماعي فرهنگي خود را به صورت آسيب هايي نمايان ساخته است. رواج رفتارهاي انحرافي بين جوانان و نوجوانان و تقليد از پوشش ها و آرايش ها و رفتارهاي خاصي كه نشان از تأثير فرهنگ بيگانه بر شخصيت آنها دارد از اثرات اين تهاجم به شمار مي رود.
تهاجم فرهنگي در اين زمینه از نظر اقتصادي نيز صدمات و زيان هايي را وارد كرده است. در سال هاي اخير ورود و توليد كالاها و محصولاتي چون كيف، كفش، البسه و… با نمادهايي از الگوها وسمبل هاي غربي بازار داغي را فراهم آورده است و همه روزه هزينه هاي زيادي را مصروف خود مي دارد. هر چند وقت يك بار نيز اين مدل ها و الگوها تغيير پيدا نموده و با خريدهاي دوباره و جديد بخش زيادي از سبد هزينه خانوار را به خود اختصاص مي دهد. اين وضعيت فقط اختصاص به بخش مرفه جامعه ندارد و در بين طبقات و لايه هاي متوسط و پايين جامعه نيز شيوع پيدا كرده است. در همين زمینه نيز همه ساله مبالغ هنگفتي از سرمايه هاي ملي به طور پنهاني و قاچاق از كشور خارج شده و صرف واردات اين قبيل كالاها و محصولات مي شود در داخل كشور نيز بر مبناي همين الگوها و مدل ها روزانه مقادير زيادي از اين كالاها توليد مي شود.
از محصولات قاچاق كه براي تهاجم فرهنگي و با هدف اشاعه فرهنگ بي بند و باري و تضعيف اخلاقيات در بين اقشار جامعه به ویژه اقشار جوان توزيع مي شود؛ محصولات صوتي – تصويري، مجلات ضداخلاقي و البسه و پوشاك است. اين محصولات اصولاً در اكثر جوامع و اغلب كشورها داراي محدوديت هستند به خصوص در كشورهاي با فرهنگ غني و معتقد به اصول اخلاقي. در كشور ما نيز به دليل مغايرت اين محصولات با ارزش هاي والاي انساني و مذهبي جزو كالاهاي ممنوع و قاچاق به شمار مي آيند. اين محصولات همانند ساير محصولات قاچاق از طريق مبادي غيررسمي وارد كشور مي شوند، با اين حال به دليل امكان توليد و تكثير برخي از اين محصولات، سرعت گسترش و افزايش آن در سطح جامعه در مقايسه با ساير محصولات قاچاق مانند ماهواره بسيار زيادتر است. از طرفي امكان حمل و نقل آسان تر آن و همچنين امكان تبادل آن از طريق روشها و مجاري قانوني (مثلاً از طريق اينترنت و…) اين محصولات قاچاق را به گونه اي خاص از قاچاق تبديل كرده و به همين دليل مبارزه با آن نيز نيازمند به كارگيري روش هاي خاص و مناسب اين محصولات است. به طور مثال، با ورود چند نسخه از اين فيلم ها به داخل كشور و با در اختيار گذاشتن آن در بين شبكه هاي مافيايي توزيع قاچاق، اين چند نسخه مي توانند در سطح بسيار گسترده تكثير و با هدف حمله به ارزش ها و اخلاقيات جامعه و همچنين كسب درآمد نامشروع در جامعه به طور گسترده توزيع شود.
در نتیجه محصولات و كالاهاي فراواني با هدف تهاجم فرهنگي به داخل كشور قاچاق مي شوند و نقطه مشترك اين محصولات قاچاق، تخريب فرهنگ، ارزش ها و اعتقادات مذهبي و اجتماعي جامعه است و هر كدام از آنها بخش خاصي از جامعه و اغلب اقشار جوان را مورد هدف قرار مي دهند.
بنابراین براي مقابله با اين معضلات مي توان راهكارهاي زير را مورد توجه قرار داد:
۱- گسترش فعاليت رسانه هاي ارتباط جمعي به خصوص رسانه ملي براي مقابله با تهاجم فرهنگي، سالم سازي فضاي عمومي و اطلاع رساني صحيح
۲- ساماندهي تبليغات رسانه اي، بهبود محتواي كتاب هاي درسي، استقرار محيط و ساختارهاي حقوقي براي حفظ و ارتقاي هويت اسلامي – ايراني، تقويت نهاد خانواده براساس تعاليم ميراث معنوي جامعه ايراني
۳- تبيين و تقويت جايگاه جوانان در جامعه و تدوين برنامه هاي مناسب براي ساماندهي امور جوانان
۴- به كارگيري شيوه ها، راهكارها و ابزارهاي نوين در عرصه تبليغات ديني
۵- فعال تر شدن قوه قضاييه و نيروي انتظامي براي مبارزه با قاچاق كالاهاي فرهنگي و تهاجم فرهنگي
۶- محدود نمودن تبليغات كالاهاي خارجي به ويژه كالاهاي مصرفي خارجي از طريق رسانه هاي جمعي كشور
۷- تعميق ارزش ها، باورها، فرهنگ معنويت و اعتلاي معرفت ديني
۸- ترغيب و تشويق اقشار جامعه براي استفاده از كالاهاي توليد داخل كشور كه مطابق با ارزش ها و آموزه هاي ديني ما هستند.
۹- فراهم سازي اوقات فراغت مناسب براي جوانان و نوجوانان
۱۰- اجراي سياست هاي حمايتي از توليد كنندگاني كه محصولات خود را متناسب با مزيت ها و مؤلفه هاي فرهنگي كشور توليد مي كنند.
۱۱- آموزش و اطلاع رساني به خانواده ها براي آگاهي از اثرات نامطلوب استفاده از شبكه هاي ماهواره اي، اينترنت و محصولات خارجي
۱۲- سياست گذاري هاي بلندمدت از طريق مسؤولين فرهنگي كشور به منظور مقابله با تهاجم فرهنگي و جلوگيري از ورود كالاهاي قاچاق به داخل كشور
توسعه طلبي هاي اقتصادي و سياسي در كنار امكانات پيشرفته ارتباطات جمعي و شيوه هاي جديد تبليغات، فرهنگ پذيري را از حالت خود به خودي و متعارف بيرون آورده و به مسابقه اي براي نفوذ و تسخير و بالاخره تحميل فرهنگي برنامه ريزي شده تبديل کرده است. در ابعاد اقتصادي – تجاري توليد انبوه نياز به ايجاد بازار به منظور مصرف انبوه را پيش آورده و تحميل فرهنگي كاركردش در اين جهت بوده است. اين سلطه يا تهاجم فرهنگي هر روز نيازهاي جديد و احتياجات تازه مي آفريند و عمده ترين مشتريان خود را نيز از بين جوانان و نوجوانان انتخاب مي كند. اساساً سلطه جويي در فكر و برداشت غرب نسبت به جهان از احتياجات و منافع آنها سرچشمه مي گيرد.
انتهای پیام/
