ترجمه مهران بهروز فغانی*
در وضعیت همه‌گیری جهانی بیماری کووید-۱۹، بسیاری از رسانه‌ها در جهان به ورطه فروپاشی افتادند؛ ده‌ها هزار شغل و فرصت شغلی در تحریریه‌ها و بخش‌های دیگر رسانه‌ها یا از بین رفتند یا نحوه کار و فعالیت آنها به شکلی متفاوت از قبل، تغییر پیدا کرده است.
مرکز بین‌المللی روزنامه‌نگاران و مرکز روزنامه‌نگاری دیجیتال “تاو” [i]، در یک همکاری مشترک و با هدف کمک به بهبود وضعیت روزنامه‌نگاری در وضعیت شیوع بیماری کووید-۱۹، یک «پیمایش جهانی» را شروع کردند، که این طرح مطالعاتی، نخستین همکاری در حوزه “روزنامه‌نگاری و همه‌گیری یک بیماری” است که توسط این مراکز انجام شده است. در همین ارتباط، جولی پوزتی، مدیر تحقیقات جهانی در مرکز بین‌المللی روزنامه‌نگاران و امیلی بل، بنیانگذار تاو با انتشار یک مقاله، اطلاعات بیشتری درباره ضرورت‌ها، اهداف و شیوه انجام این پیمایش جهانی منتشر کردند. این نویسندگان یادآور شده‌اند که تاثیرات مخرب بیماری کووید-۱۹، روند روزنامه‌نگاری را در سراسر کشورها به خطر انداخته و چه بسا باید نگران آن بود که روزنامه‌نگاری در معرض انقراض قرار بگیرد.
نویسندگان مقاله معتقدند تغییرات چندماه اخیر در روزنامه‌نگاری، بهانه و دلیلی شده است تا یک پژوهش در سطح جهان انجام دهند و وضعیت فعلی رسانه‌ها و عوارض مخرب بیماری کووید-۱۹ بر روند روزنامه‌نگاری را بررسی کنند. آنها در همین حال معتقدند که باید برای آینده روزنامه‌نگاری و دوام و بقای آن هم چاره‌اندیشی کرد.
سوالات اصلی این پژوهش عبارتست از:
– نیازهای لازم پشتیبانی و آموزش‌های کوتاه مدت و بلند مدت در روزنامه‌نگاری چیست؟
– در زمان همه‌گیری کرونا، روزنامه‌نگاران از طریق چه روش‌های خلاقانه‌ای کار می‌کنند و چالش‌های آنها در گزارش‌نویسی و اطلاع‌رسانی در این وضعیت چیست؟
– وضعیت دفاع از “آزادی رسانه‌ها” چه می‌شود؟ و در وضعیت شیوع این ویروس، چگونه می‌توان از خبرنگاران و حریم آزادی رسانه‌ها دفاع و محافظت کرد؟
چه بلایی بر سر روزنامه‌نگاری آمده است؟
تاثیرات مخرب بیماری کووید-۱۹ تا به امروز در چهار گوشه جهان کاملا خودنمایی کرده و در موارد بسیاری، این عوارض شدت هم گرفته است. برای نمونه موضوعاتی مانند مهاجرت، صنعت چاپ و تبلیغات تحت تاثیر همه‌گیری این بیماری قرار گرفته اند. به این فهرست باید کم‌جان شدن فعالیت رسانه‌ها و قابلیت‌های خبرنگاری حرفه‌ای و گزارش نویسی تحقیقی را هم اضافه کرد.
شیوع ویروس کرونا همچنین باعث شده تا حاکمان خودکامه و مستبد از این وضعیت، سو‌استفاده کنند و ضمن تحت فشار گذاشتن خبرنگاران و تهدید آنها، نه تنها در روند اطلاع‌رسانی درست و شفاف اختلال ایجاد کنند، بلکه آزادی رسانه‌ها را هم به خطر بیندازند.
هدف از این پیمایش جهانی مستقل، تلاش برای کمک به خبرنگاران در مناطق و کشورهایی است که نیاز بیشتری به حمایت دارند. همچنین شناسایی میزان آسیب‌ها و بحرانی است که روزنامه‌نگاری را تهدید کرده است.
همزمان با نگرانی‌ها درباره وضعیت نامناسب روزنامه‌نگاری، برخی نهادها و سازمان‌های فعال در حوزه بشردوستی، شرکت‌های فعال در حوزه تجارت فناوری و حتی برخی مسئولان دولتی دست به ابتکارعمل‌هایی زده اند، ولی باید منتظر ماند و دید که برنامه‌های آنها در حین و بعد از این بحران و همه‌گیری بیماری، چه نتایجی دارد.
باید نگران چه باشیم؟
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل مدتی پیش گفته بود که در بهبوهه فراگیری بیماری کووید-۱۹، رسانه‌ها جایگاه ویژه ای در اطلاع‌رسانی درست و تجزیه و تحلیل اخبار مربوط به این بیماری و مقابله با شایعه‌ها دارند و کسی نمی‌تواند این نقش را به خوبی رسانه‌ها بازی کنند.
آقای گوترش می‌داند که اطلاعات درست و قابل اعتماد درباره بیماری کووید-۱۹ و انتقادهای جدی به نحوه برخورد و پاسخگویی به این بحران، موضوعی بسیار جدی و مسئله مرگ و زندگی است.
در میانه همه‌گیری ابتلا به ویروس کرونا و بیماری کووید-۱۹، بسیاری از خبرنگاران در سراسر جهان با به خطر انداختن جان و زندگی خود، تلاش کرده اند تا اخبار و گزارش‌های واقعی از وضعیت ابتلای مردم به این بیماری تهیه کنند. تلاش آنها، اطلاع‌رسانی درست بوده و بر همین اساس است که گزارش‌های‌شان تاثیرگذار بوده و به مخاطبان کمک کرده اند تا واقعیت‌ها را به نقل از “منابع قابل اعتماد” کسب کنند، نه از منابع غیرقابل اعتماد و مراکزی که اطلاعات را به شکل طبقه‌بندی شده به خورد مردم می‌دهند.
آنچه لازم است بدانیم:
۱-تاثیرات ویروس کرونا بر تداوم حیات اخبار، اطاع‌رسانی و امنیت شغلی کارکنان رسانه.
بیماری کووید ۱۹ تا به امروز ضربه‌های مهلکی بر صنعت خبررسانی و فعالیت رسانه‌ها وارد کرده است. رسانه‌های منطقه‌ای و محلی، بیشترین آسیب را متحمل شده‌اند. در این پیمان جهانی از همه فعالان رسانه‌ها خواسته شده تا جزییات بیشتری درباره تاثیرات شیوع این بیماری بر روند کار خود ارائه دهند؛ اینکه آیا فعالیت‌های آنها به شکل موقت تحت تاثیر قرار گرفته و مختل شده یا واقعا دیگر مفری برای ادامه کار ندارند. از سوی دیگر، در نتیجه همه‌گیری این بیماری، کارکنان رسانه‌ها به ویژه خبرنگاران مستقل آزاد[ii] از نظر کسب درآمد و یا حقوق ماهیانه خود، در چه وضعیتی قرار دارند و چه خسارت‌هایی متحمل شده‌اند.
۲-وضعیت گزارشگری و جمع‌آوری اطلاعات و تحقیقات، دستخوش چه تغییراتی شده است؟
با وجود اینکه بعد از شیوع کرونا، تحریریه‌ها برای ادامه فعالیت خود، محدودیت‌ها و فشارهای زیادی را تحمل کردند، اما نمونه‌های خوب و جالب توجهی از ابتکارات و نوآوری در فعالیت رسانه‌ها به چشم می‌خورد. در این شرایط، خبرنگاران مهارت‌های جدیدی را برای گزارشگری از راه دور به کار گرفتند و توانستند با استفاده از اطلاعات و داده‌ها و به استناد منابع خبری در اختیار خود، گزارش‌ها و مقالات‌شان را همچنان با دقت و شفافیت تهیه کنند. این‌ها موضوعاتی است که پژوهشگران پیمایش جهانی علاقه دارند بیشتر درباره‌شان بدانند.
۳-چالش‌های جدید امنیت روزنامه‌نگاری
چند نفر از خبرنگاران و همکاران یک رسانه برای تهیه گزارش درباره وضعیت‌های وخیم ناشی از کرونا، بدون پوشش ایمنی مناسب به ماموریت‌های خبری می‌روند؟ وضعیت خبرنگاران مستقل آزاد چگونه است؟ درباره وضعیت بهداشت و امنیت روان خبرنگاران و همکاران آنها که رنج و درد مردم را می‌بینند، چه می‌دانیم؟ تجربه آنها از افزایش خشونت در شبکه‌های آنلاین در مدت همه‌گیری ویروس کرونا چیست؟ آیا اختلالات و مشکلات ناشی از این بیماری به یک مسئله جدی تبدیل شده است؟ و خلاصه اینکه با توجه به دورکاری تحریریه‌ها و استفاده از نرم افزارهای غیرسازمانی، این وضعیت چه تاثیری روی امنیت فعالیت‌های خبری می‌گذارد؟
۴-ابتلا به بیماری و تهدید آزادی رسانه‌ها
شیوع ویروس کرونا باعث شده است تا در سراسر جهان، روزنامه‌نگاران برای فعالیت‌های حرفه ای خود تحت فشار و تهدید قرار بگیرند. در این وضعیت به روزنامه‌نگاران حمله می‌شود، قوانین علیه آنها به کار گرفته می‌شود و دولت‌ها ضمن سرکوب فعالیت خبرنگاران، در روند کار حرفه ای آنها مانع‌تراشی می‌کنند. یکی از اهداف این تحقیق، بررسی ابعاد و میزان لطمات و همچنین فشارهای وارده بر خبرنگاران و همه همکاران رسانه‌ها در همه کشورها از جمله در دموکراسی‌های غربی تا دیگر کشورهاست.
۵-تجربه روزنامه‌نگاران از آلودگی اطلاعاتی و « ضد همه‌گیری اطلاعات »
در کشاکش شیوع بیماری کووید-۱۹، برخی سازمان‌های جهانی از آلودگی اطلاعاتی صحبت کرده‌اند؛ موضوعی که حرفه روزنامه‌نگاری را هدف گرفته است. واقعیت این است که روزنامه‌نگاری فقط در چنگال نوعی بیماری نیست که سازمان بهداشت جهانی نام آن را « همه‌گیری اطلاعاتی » گذاشته است، بلکه سازمان یونسکو هم از بروز پدیده‌ای در دنیای ارتباطات نام می‌برد و نام آن را « ضدهمه‌گیری اطلاعات » گذاشته است. در این میان باید بررسی کرد که روزنامه‌نگاران، تحلیلگران راستی آزمایی آمار و اطلاعات و همه کارکنان رسانه‌ها با چه “تحریفها و بدفهمی‌های اطلاعاتی” مواجه هستند؟ تاثیر وجود این ضدهمه‌گیری اطلاعات بر کار خبرنگاران و رسانه‌ها چیست؟ راهکارهای مقابله با این آلودگی‌های اطلاعاتی چیست؟
۶-تاثیر ویروس کرونا بر گردش اطلاعات میان مخاطبان
از زمان همه گیری ویروس کرونا، وضعیت تبادل و گردش اطلاعات میان مخاطبان در رسانه‌های اجتماعی هم تغییر محسوسی کرده است. اطلاعات زیادی در رسانه‌های آنلاین منتشر و دست به دست می‌شود. به نظر می‌رسد چرخش اطلاعات میان مخاطبان از منظر تاریخی، در سراسر جهان به یک شکل درآمده است. در این میان تحریریه‌ها چطور فعالیت می‌کنند و چطور توانسته‌اند مخاطبان جدید جذب کنند؟
عنوان و منبع این مقاله:
Journalism’s ‘extinction event?
ijnet.org
By JULIE POSETTI AND EMILY BELL / May 2020
منابع برای مطالعه بیشتر:
– UN-ICFJ research highlights journalism’s critical role in fighting COVID-19 disinformation
– Impact-driven journalism during the pandemic
محققان:
– جولی پوزتی[iii]، مدیر تحقیقات مرکز بین‌المللی روزنامه‌نگاری است. او همچنین روزنامه‌نگار و پژوهشگر ارشد مرکز آزادی رسانه‌ها در دانشگاه شفیلد است.
– امیلی بل[iv]، بنیانگذار مرکز تاو در دانشکده روزنامه‌نگاری کلمبیا و تحلیلگر ارشد و استراتژیست در حوزه روزنامه‌نگاری دیجیتال است.
*روزنامه‌نگار و پژوهشگر علوم ارتباطات
انتهای پیام/
[i] Tow Center for Digital Journalism
[ii] freelance
[iii] JULIE POSETTI
[iv] EMILY BELL
