مهران بهروز فغانی*
همه خانواده ها در طول شبانه روز، زمان زیادی را صرف شنیدن و یا تماشای اخبار و گزارش هایی می کنند که محتوای بیشتر آنها درباره تلفات حوادث طبیعی، درگیری، خشونت و اقدام های تروریستی و یا رخدادهایی است که در نتیجه آنها همیشه تلفات انسانی وجود دارد و تعداد زیادی از مردم جان خود را از دست می دهند. در این گزارش های خبری، همچنین صحبت از بازمانده ها و کسانی است که از مهلکه نجات پیدا کرده اند و چه داستان سرایی هایی که رسانه ها در مورد آنها نمی کنند!
مخاطب واقعی این گزارش و پوشش های خبری غم انگیز و ناراحت کننده، خانواده ها هستند. به عبارت دیگر، همیشه پای مخاطبان در میان است و ذهن و ضمیر آنها درگیر ماجراهای غم انگیزست. حتی اگر تصور کنید که شخصا خودتان را درگیر موضوع نکرده اید و شنیدن و تماشای این گزارش های خبری از رادیو و تلویزیون، الزاما خیلی هم روی ذهن و احساس شما اثر ندارد، اشتباه برداشت کرده اید، زیرا واقعیت چیز دیگری است.
در خانه ای که رادیو و تلویزیون روشن است و والدین هم مشغول پیگیری اخبار و گزارش ها هستند، طبعا کودکان هم به شکل ناخواسته در معرض خبرها و گزارش های ویژه خبری قرار می گیرند. اگرچه شاید به نظر می رسد بچه ها در حال بازی و یا سرگرمی های مخصوص خود هستند، ولی همیشه یک چشم شان کاملا متوجه واکنش های والدین به اخبار است.
بچه ها شاید همه محتوا و اجزای گزارش های خبری را به خوبی درک نکنند ولی برخی اوقات همان متوجه نشدن ها و ماندن در حالت ابهام، زمینه ساز عصبانیت و خشم شان می شود. نوجوان ها بیشترین اطلاعات و اخبار موردنظرشان را از شبکه های اجتماعی و فضای مجازی (اینترنت) کسب می کنند و این همان روزنه و شکافی است که والدین متوجه آسیب های آتی آن نیستند؛ این والدین در واقع متوجه چند نکته نیستند: نمی دانند فرزند نوجوان شان چقدر از رسانه ها استفاده می کند، نمی دانند فرزند نوجوان شان چگونه در معرض و درگیر محتواهای رسانه ای قرار می گیرد و دیگر اینکه، گزارش های خبری غم انگیز، چه تاثیراتی بر روحیه و روان نوجوان ها می گذارد؟
والدین و یا پرستارهای کودک در خانه، همیشه با این سوال مواجهند که بچه ها چند ساعت باید از اینترنت و شبکه های اجتماعی استفاده کنند و یا به تماشای تلویزیون مشغول باشند؟ اغلب آنها با دغدغه و نگرانی می پرسند: «آخر چقدر تماشای تلویزیون، یعنی خیلی زیاد؟»
پژوهشگران بعد از بمبگذاری سال ۱۹۹۵ در اوکلاهاماسیتی آمریکا و بعد از آن حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر، متوجه شدند بچه هایی که وقت بیشتری و یا همه وقت خود را صرف پیگیری اخبار و پوشش ها و گزارش های خبری رخدادهای غم انگیز کردند، نسبت به بچه های دیگری که چنین نکرده اند، از لحاظ روحی، بیشتر آسیب دیده اند و در عین حال، بیشترین همذات پنداری و همدردی را با این رخدادها و آسیب دیدگان داشته اند. البته این نکته را نمی دانیم که آیا تماشا و پیگیری پوشش های خبری رخدادهای غم انگیز باعث عصبانیت و خشمگین شدن آنها می شود؟ یا بچه هایی که از قبل عصبی و خشمگین بوده اند، بیشتر گزارش های خبری غم انگیز را تماشا و پیگیری می کنند؟!
آنچه می دانیم این نکته بسیار مهم است که در زمان رخدادهای غم انگیز و انتشار گزارش های خبری مربوط به آنها در رسانه ها، باید دسترسی بچه ها به رسانه ها را محدود کرد. به عبارت بهتر، در محیط خانه و در ساعت هایی از شبانه روز، باید از شنیدن و تماشای گزارش های خبری غم انگیز پرهیز کنیم.
البته گفتن این توصیه راحت تر از انجام دادنش است چون رسانه ها در طول شبانه روز، به شکل مستمر، گزارش و پوشش های خبری خود را با اطلاعات تقریبا جدید، تکرار و بازپخش می کنند و متاسفانه این بمباران های اطلاعاتی همیشه برای مخاطب، اطلاعات مفید و امیدوارکننده ندارند.
خاموش کردن رادیو و تلویزیون و پرهیز از تماشای بازپخش این گزارش های خبری، به معنی این نیست که ما کمتر احساس غمگینی می کنیم، بلکه ما با این کار، قدم هایی را برای استفاده محدود از رسانه ها برمی داریم و به این ترتیب، آرامش و آسایش را به خانه و کاشانه مان می آوریم. وقتی چنین می کنیم در واقع، خود و فرزندان مان را تا حد ممکن از قرار گرفتن در موقعیت های سخت نجات می دهیم و میزان مشکلات احساسی و عاطفی خود و فرزندان مان را کاهش می دهیم.
راهکارهایی برای بازگرداندن آرامش
راه هایی وجود دارد تا والدین بتوانند میزان مواجهه فرزندان و کودکان شان را در مقابل حجم بالای گزارش های خبری غم انگیز و بمباران رسانه ای کاهش دهند:
– با فرزندتان درباره آن رخداد غم انگیز و گزارش های خبری رسانه ها صحبت کنید. بهترین کار این است که والدین متناسب با سن و سال و حال و هوای فرزندشان، دورهم بنشینند و درباره آن رخداد غم انگیز و پوشش خبری از طرف رسانه ها حرف بزنند.
– درباره شایعه های مربوط به آن رخداد غم انگیز توضیح بدهید. همه هوش و حواس تان را به فرزندتان بدهید و از او بخواهید تا او هم خیلی دقیق به شما گوش کند. تلاش کنید وارد ذهن بچه ها بشوید و در حین گفتگوی صمیمانه تان ببینید در ذهن آنها چه تصویر و تصوری از خبرها و گزارش های پخش شده شکل گرفته است. تحلیل همه آن تصویرهای شکل گرفته خیلی مهم است. یادتان باشد اصلا قرار نیست بچه ها حتما آن گزارش های خبری مربوط به رخدادهای غم انگیز را شنیده یا تماشا کرده باشند؛ بیشتر وقت ها بچه ها اصلا محتوای گزارش ها را درک نمی کنند و نمی توانند اجزای آنها را تحلیل کنند. مهم این است که درباره شایعه ها و تفسیرهایی که درباره رخدادهای غم انگیز گفته و شنیده می شود، به خوبی توضیح بدهید.
– راه های جدیدی برای ارتباط بیشتر خودتان با بچه ها پیدا کنید. بچه ها دوست دارند برای اعضای خانواده مثل پدربزرگ و مادربزرگ و یا معلم و دوستانشان از طریق فضای مجازی، نامه بنویسند یا عکس بفرستند. با کمک همدیگر، این کارها را انجام بدهید تا به خوبی بتوانید توجه و حواس بچه ها را از موضوع آن گزارش های خبری غم انگیز به موضوعات جالب دیگر جلب کنید. این راهکار، نتیجه های مفید و خوبی دارد.
– یک جدول زمانی برای تماشای تلویزیون و استفاده از اینترنت و شبکه های اجتماعی تنظیم کنید. بر اساس این جدول، اعضای خانواده می فهمند که در ساعت های مشخصی از شبانه روز و به مدت مثلا ۳۰ دقیقه تا یک ساعت، می توان تلویزیون را روشن کرد و یا به اینترنت دسترسی داشت. بعد از این ساعت مشخص، تلویزیون و اینترنت را خاموش کنید و به همراه بچه ها بروید سراغ کارهای جمعی دیگر مثل پیاده روی، کتابخوانی و ظرف شستن.
– اگر هنوز پای تلویزیون یا شبکه های اجتماعی نشسته اید و دارید با اینها وقت می گذرانید، خیلی سریع کانال های خبری را عوض کنید و بروید سراغ کانال هایی که برنامه های تفریحی و سرگرم کننده دارند. با این کار، پیام لازم را به فرزندتان بدهید.
– وقتی تلویزیون یا رادیو در حال پخش گزارش و پوشش خبری یک رخداد غم انگیز است و اتفاقا دستتان بند کاری است، از یک نفر بخواهید آنها را خاموش کند.
– وقت گذراندن با فرزندان در خارج از خانه، راهکار خوبی برای دور بودن از تلویزیون و تماشای گزارشهای خبری است. با بچه ها بروید سینما، بیرون از خانه دور هم ناهار بخورید. با همدیگر وقت بگذرانید و بازی کنید. توجه کنید باید برای همه اینها وقت مناسب بگذارید. خیلی ساده و صمیمی باهم وقت بگذرانید و با آسان ترین راه ممکن، از کارهای مشترک خانوادگی، لذت ببرید.
– خندیدن در هر شرایطی برای بهبود حال شما و بچه ها موثر است؛ حتی زمانی که رسانه ها، گزارش های خبری از رخدادهای غم انگیز پخش می کنند.
– وقتی تماشای گزارش های خبری غم انگیز و حتی شنیدن بازتاب های آنها، حال شما و بچه ها را بد و نامناسب می کند، مطمئن باشید مراجعه به یک روانشناس و یا روان درمانگر خیلی مهم و مفید است. تحقیقات نشان می دهد گزارش های خبری غم انگیز به تدریج باعث می شوند رابطه ها، سرد و ضعیف شده و واکنش های نامناسب روحی بیشتر شود.
از طرف دیگر، بهره وری شما و بچه ها در کار و تحصیل کاهش پیدا می کند. عادت های غذایی و زمان و نحوه خواب و استراحت تان هم برهم می ریزد. در این شرایط باید در اولین فرصت از روانشناس کمک بگیرید.
– به یاد داشته باشید هر وقت فرزند شما نشانه هایی از اضطراب و ترس، کابوس های شبانه و احساس از دست دادن پدر و مادر را بروز داد، باید این نشانه ها را جدی تلقی کنید و در اولین فرصت از روانشناس کمک بخواهید. این متخصصان همیشه راه حل هایی مفید و موثری برای کمک به بهتر شدن فرزند شما دارند و مطمئن باشید بعد از به دست آوردن دوباره آرامش و آسایش، بچه های شما آینده بهتری خواهند داشت.
منابع:
-Pfefferbaum, B., Seale, T. W., Brandt, E. N. Jr., Pfefferbaum, R. L., Doughty, D. E., & Rainwater, S. M. (2003).
-Media exposure in children one hundred miles from a terrorist bombing. Annals of Clinical Psychiatry, 15, 1-8
Resilience Guide for Parents & Teachers-
*سردبیر خبرنامه الکترونیک انجمن مدیریت منابع انسانی ایران
مدیر نخستین خبرگزاری تخصصی مدیریت و منابع انسانی ایران
مدیر آماده‌سازی و تحلیل رسانه‌های الکترونیک سازمان‌ها
این مقاله ترجمه ایست از:
American Psycology Institue
https://www.apa.org/helpcenter/news-coverage.aspx
تالیف:
Robin Gurwitch, PhD,
on APA’s Your Mind Your Body Blog / June 2013
انتهای پیام/
