مارپیچ سکوت در فضای مجازی

یکی از علل محبوبیت شبکه های اجتماعی،‌ این است که به همه کاربران اجازه می دهد که حرف خودشان را بزنند. آزادی بیان در حد اعلای خود، در این شبکه ها وجود دارد و گویا قرار است مارپیچ سکوت برای همیشه از میان برداشته شود…

نظریه مارپیچ سکوت تاثیر متقابل بین ارتباط جمعى و ارتباط فردى را در رسانه هاى جمعی مورد مطالعه قرار مى دهد. الیزابت نئومن جامعه شناس آلمانى طراح این مدل معتقد است: ایده و پایه این مدل آن است که اکثراً افراد کوشش مى کنند از داشتن یک نگرش و باور به صورت منزوى و تنها اجتناب کنند. بنابراین فرد به محیط اطرافش چنان نگاه مى کند که بیاموزد کدام نظریه حکمفرما و شایع است و کدام نظر کمتر مسلط و رو به زوال است. اگر فردى معتقد باشد که نظرات شخصى او یک رده عقب تر قرار دارد کمترین رغبت را براى بیان آن خواهد داشت. فقط به این دلیل که از انزوا مى هراسد. چنانکه در نظریه مارپیچ سکوت در رسانه ها به ما مى گویند که کدام ایده ها طرفدار دارند، در اکثریت هستند و دارند قوت مى گیرند و اینکه مردم هنگامى که فکر مى کنند موضع آنها ضعیف است سکوت مى گزینند، زیرا از انزواى اجتماعى هراس دارند. این امر دیگران را نیز وادار به سکوت مى کند و در نتیجه به مارپیچى از سکوت درباره آن موضع خاص منجر مى شود. نکته مهمى که در اینجا باید مورد تاکید قرار بگیرد این است که در برخى شرایط مى توان با این «مارپیچ سکوت» مبارزه کرد. 

یکی از تغییرات تکنولوژیک که در عدم کاربرد این نظریه در شرایط کنونی موثر افتاده، ارتباطات فضای مجازی است در فضای مجازی امکان برقراری شرایط یک صدایی و جلوگیری از تنوع عقاید و نظرها کمتر است. از طرف دیگر در این فضا افراد نگرانی از عکس العمل منفی دیگران ندارند و ترس از انزوا همانند ارتباطات افراد در فضای فیزیکی نیست. بنابراین با وجود فضای مجازی که در مورد آن کنترل دولتی وجود نداشته باشد شکل گیری افکار عمومی در  قالب مارپیچ سکوت چندان محتمل نیست. اگر شرایط مساعد برای این وضعیت در فضای فیزیکی وجود داشته باشد آزادی های موجود در فضای مجازی می تواند آن را خنثی و کم اثر کند.

 یک مؤسسه پژوهشی در آمریکا با انجام نظرسنجی غافلگیرکننده، نشان داد افرادی که از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، کمتر از دیگر افراد، نظرات خود را درباره موضوعات داغ روز با دیگران درمیان می‌گذارند؛ حتی مواقعی که به این شبکه‌ها متصل نباشند. 
این پژوهش با دیدگاه مرسوم علوم ارتباطات که رسانه‌های اجتماعی را ابزاری برای گفت‌وگو می‌داند، در تعارض است. این محققان تأکید می‌کنند که سایت‌هایی مثل فیس‌بوک و توئیتر، می‌توانند خودسانسوری را در افراد تقویت کنند. پژوهشگران علت این امر را به پدیده «مارپیچ سکوت» نسبت می‌دهند؛ افراد اگر از موافقت دوستان خود با یک موضوع اطمینان نداشته باشند، احتمالاً از بحث درباره هر موضوع جنجالی کنار می‌کشند.

انتهای پیام/پریسا کبیری