اکرم شعبانی
ورزش زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی، تنها نمایش قدرت نیستند، بلکه نمادهایی از هویت فرهنگی ایران‌زمین‌اند؛ آیین‌هایی که در مناسبت‌هایی چون عید غدیر، با تکریم سادات و یاد پهلوانان علوی‌تبار، جلوه‌ای ویژه می‌یابند. این یادداشت نگاهی است به پیوند ناگسستنی ورزش پهلوانی با عشق به اهل بیت و مفاهیم اخلاقی و تربیتی آن.
ورزش زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی، نه‌تنها نماینده‌ای از قدرت بدنی و مهارت رزمی ایرانیان است، بلکه آیینهای از باورهای دینی، اخلاق پهلوانی و احترام به مفاهیم مقدس چون تکریم سادات است. آیینی که در آستانه عید غدیر، رنگ و جلوه‌ای تازه می‌گیرد و ریشه در تاریخ و فرهنگ اسلامی دارد.
در فرهنگ اصیل ایرانی- اسلامی، ورزش زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی جایگاه ویژه‌ای دارد؛ ورزشی که تنها در عرصه قدرت‌آزمایی باقی نمانده و به‌عنوان یک مکتب تربیتی، اخلاقی و دینی شناخته می‌شود. یکی از جلوه‌های بارز این مکتب، تکریم سادات است؛ سنتی نانوشته که از گذشته تا امروز در گود زورخانه‌ها و میدان‌های کشتی به‌روشنی جاری‌ست.
در زورخانه‌ها، به‌ویژه در ایام منتهی به عید غدیر خم که یادآور ولایت حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام است، نام و نسب سادات با احترام ویژه‌ای همراه می‌شود. مرشدان هنگام خواندن اشعار فتوت، با ذکر صلوات بر سادات، فضای زورخانه را معطر می‌سازند و ورزشکاران نیز با برخاستن، ادای احترام می‌کنند. این رفتارها نه‌تنها برآمده از آموزه‌های دینی، بلکه بازتاب‌دهنده پیوند ناگسستنی پهلوانی و ولایت‌مداری‌ست.
در طول تاریخ ورزش زورخانه‌ای، پهلوانان بزرگ و خوش‌نامی چون پهلوان سید حسن رزاز، سید جعفر امامی و سید علی حق‌شناس، از سادات گران‌قدر بودند که نه‌تنها در زورخانه‌ها، بلکه در جامعه نیز الگوی اخلاق، مردانگی و خدمت به مردم به‌شمار می‌رفتند. نام این پهلوانان در کنار «سید بودن‌شان»، خود نوعی سرمایه معنوی برای اعتماد عمومی بود.
اما این فرهنگ به زورخانه محدود نبوده و نیست. در گذشته، تکریم سادات به عنوان یک رسم اجتماعی در سراسر جامعه ایرانی جاری بوده است. مردم برای سادات احترام خاصی قائل بودند؛ در مجالس، مراسم و حتی در برخوردهای روزمره.
با این حال، امروز و در شرایط نوین جامعه، لازم است با بهره‌گیری از امکانات نرم‌افزاری، رسانه‌های نوین، فضای مجازی و ابزارهای فرهنگی دیجیتال، این سنت‌های ریشه‌دار بازآفرینی و تقویت شوند؛ به‌ویژه در میان نسل جوان و ورزشکاران ملی که الگوپذیری فرهنگی آن‌ها می‌تواند تعیین‌کننده‌ی آینده اخلاق ورزش ایران باشد.
الگوسازی از پهلوانان سید و روایت‌گری از آیینهای قدیمی زورخانه‌ای، پلی است میان گذشته‌ی پرافتخار و آینده‌ای آگاه و اخلاق‌محور.
در همین بستر، باور جالب و قابل تأملی نیز در کشتی پهلوانی وجود دارد که از عمق فرهنگ شفاهی این ورزش برمی‌خیزد. بسیاری از پیشکسوتان نقل می‌کنند که:
“در کشتی پهلوانی، با سادات کشتی نمی‌گیرند و اگر ناگزیر باشند، کمر آن‌ها را به خاک نمی‌زنند.” این رفتار، ریشه در باوری عمیق دارد که سال‌هاست در گودها و نقالی‌ها تکرار می‌شود:
“هر که با آل علی درافتاد، بر افتاد”
این جمله تنها یک شعار نیست، بلکه نماینده یک منش اعتقادی و اخلاقی است که هم کشتی‌گیر، هم مرشد، و هم تماشاگر آن را درک می‌کنند. این فرهنگ نانوشته، همچنان زنده است و می‌تواند در دوران معاصر، الهام‌بخش تربیت ورزشی مبتنی بر احترام، معنویت و هویت فرهنگی باشد.
تکریم سادات در ورزش زورخانه‌ای، تنها ادای احترام به یک تبار نیست؛ بلکه احیای مرام فتوت، اخلاق علوی و پیوند با ولایت است. آیینی که در مناسبت‌هایی چون عید غدیر می‌تواند بار دیگر احیا شود و بر قلب نسل امروز بنشیند. این آیین‌ها، اگر با زبان روز، ابزارهای مدرن و روایت‌های قابل لمس به جامعه معرفی شوند، می‌توانند جان دوباره‌ای به تربیت اخلاقی ورزش ایران ببخشند.
انتهای پیام/ عکسها از گوگل