اعتماد به رسانه‌ها در سراسر جهان کاهش یافته است. بر اساس گزارش اخبار دیجیتال انستیتو رویترز در سال ۲۰۲۳، امروز به طور میانگین از ۱۰ تن تنها ۴ تن اکثر مواقع به اخبار اعتماد دارند. همزمان با این کاهش اعتماد، احتمال اجتناب افراد از مصرف اخبار هم افزایش یافته است. یکی از راه‌های جلب اعتماد خوانندگان که خبرنگاران و سازمان‌های خبری می‌توانند به کارگیرند، این است که سعی کنند توجه آن دسته از مخاطبانی را جلب کنند که شاید فعالانه اخبار را نخوانند و یا تماشا نکنند.
روند کاری خود را توضیح دهید
لین والش پژوهشگر رسانه می گوید: افزایش شفافیت با ارائه جزئیات درباره روند گزارش‌گری می‌تواند به خبرنگاران کمک کند که اعتماد مخاطبان را جلب کنند: «وقتی از شفافیت حرف می‌زنیم، در واقع تلاش می‌کنیم به مردم توضیح دهیم که کار خود را چگونه انجام می‌دهیم و برخی از مواقع هم از کار خود دفاع کنیم.» یکی از راهبردهایی که خبرنگاران می‌توانند از آن استفاده کنند، گنجاندن جعبه‌های «توضیح روند کاری» در مقالاتشان است. این جعبه‌ها برای توضیح دادن چرایی و چگونگی پوشش یک موضوع خبری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بر اساس یک بررسی مرکز تعامل رسانه‌ها(۱)، مخاطبان به مقالاتی که این ویژگی را دارند، اعتماد بیشتری نشان داده‌اند. از این جعبه‌ها همچنین برای برجسته کردن عناصری از گزارش که با هوش مصنوعی تولید شده هم می‌توان استفاده کرد و دریافت که نقش انسانی خبرنگاران (نقش افراد به عنوان خبرنگار به جای هوش مصنوعی) در آن چقدر بوده است.
به گفته والش «اگر مردم فکر کنند که یک تصویر، واقعی است و به دست یک عکاس گرفته شده، اما بعد روشن شود که این گونه نبوده است، ممکن است خشمگین شوند، احساس کنند فریب خورده‌اند و دیگر به شما و محتوایی که شما به آنها ارائه می‌دهید، اعتماد نکنند.» این روند را می‌توان با گنجاندن «زبان اعتماد» که مجریان آن را در اجرا به کارگیرند، در برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی هم استفاده کرد. این بخش می‌تواند شامل توضیحات و ارائه جزئیاتی در این باره باشد که چرا یک موضوع مشخص در گزارش دنبال و از چه رویکردی در تهیه گزارش استفاده شده است؟
اتاق‌های خبری همچنین می‌توانند زبان شفافیت را در توضیحات کناری وبسایت‌ها حتی به صورت پاپ‌آپ(۲) قرار دهند. این روش، به خصوص زمانی مفید است که یک مقاله، واژه‌های فنی و تخصصی زیادی داشته باشد. در این موارد، خوانندگان می‌توانند با کلیک روی یک کلمه یا عبارتِ خاص، توضیحاتی را درباره آن و زمینه استفاده از آن بخوانند. برای مثال در مطلبی درباره املاک، شاید مخاطبان لزوماً ندانند که «منطقه‌بندی» به چه معنی است. در یک مطلب در مورد روند رای دادن، شاید مردم ندانند که «رای دادن از راه پُست» چگونه انجام می‌شود. مفاهیمی مانند اینها را می‌توان از طریق توضیحات پاپ‌آپ، در خود مطلب توضیح داد. به گفته والش خبرنگاران و اتاق‌های خبری با عملی کردن این تدابیر می‌توانند به خوانندگان بیاموزند که «چگونه اخبار را مرور کنند.»
با کاربران اخبار به طور مستقیم تعامل کنید
تعامل فعال با جامعه یکی از راه‌های اثرگذار دیگر برای حفظ اعتماد خبرنگاران است. والش پیشنهاد می‌کند که خبرنگاران برای انجام این کار از «رویکرد خدمت‌رسانی به مشتری» استفاده کنند؛ به طور مثال با جمع‌آوری بازخورد، پاسخ دادن به نظرات (کامنت‌ها) در رسانه‌های اجتماعی و یا برقرار کردن دیدارهای مجازی با مخاطبان وفادارشان. والش می‌گوید که یکی از رویکردهای بسیار موثر در تعامل با جامعه، این است که با اعضای جامعه درباره نگرانی‌های آنها صحبت کنید، البته به شیوه‌ای شخصی، نه به عنوان مصاحبه برای گزارش.
یک سؤال مفید می‌تواند این باشد: «آیا نگرانی‌ها و دغدغه‌های شما در اخبار بازتاب یافته‌اند؟» پرسشی دیگر می‌تواند این گونه طرح شود: «خبرنگاران معمولاً درباره شما یا عناصر زندگی شما، چه چیزی را به اشتباه درمی‌یابند؟»
خلاء اطلاعاتی را پر کنید
نبود اخبار قابل اعتماد در بسیاری از اجتماعات کوچک و بزرگ باعث ایجاد «خلاء‌های اطلاعاتی» شده است. این خلاءها معمولاً با اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده پر می‌شوند. والش می‌گوید: «وقتی مردم چیزی را در مورد یک موضوع یا یک سوال ندانند و نتوانند اطلاعاتی درباره آن بیابند، جای خالی آن را با چیزی پر می‌کنند؟ چه گفت و گو با دوستان باشد یا جست و جو در گوگل و یا رسانه‌های اجتماعی.»
خبرنگاران و اتاق‌های خبر با توجه بیشتر به این موضوع می‌توانند فرصتی را برای اعضای جامعه فراهم کنند تا موضوعاتی را که درباره آنها کنجکاو یا بی‌اطلاعند، با آنها در میان بگذارند. اتاق‌های خبر می‌توانند بر اساس این درخواست‌ها گزارش تهیه کنند و این گونه گزارش‌ها، در نهایت مورد علاقه جامعه واقع خواهد شد و برای مردم مهم خواهد بود. برای مثال Politifact یک سازوکار بازخورد تهیه کرده است که مردم از طریق آن می‌توانند اطلاعاتی را که می‌خواهند راستی‌آزمایی کنند و یا پرسش‌های خود را پیرامون رویدادهای گوناگون برای این نشریه بفرستند. پر کردن خلاء کار حساسی است. برخی اوقات، انجام راستی‌آزمایی و مقابله با اطلاعات نادرست شاید به جای کاهش انتشار محتوای نادرست، می تواند باعث انتشار بیشتر آن شود.
معیارهای موسوم به «نقطه اوج» که از سوی نشریه First Draft تهیه شده، یک راه خوب برای بررسی این موضوع است که آیا گزارش یا رویدادی که اطلاعات جعلی یا اطلاعات غلط ممکن است در آن رخنه کرده باشد، به راستی‌آزمایی نیاز دارد یا نه.
گردآوری منظم بازخورد درباره گزارش‌ها، به طور مثال با یک نظرسنجی کوتاه در اخر گزارش، می‌تواند به شناسایی این که برای پر کردن خلاء چه اطلاعاتی مورد نیاز است، کمک کند. به‌کارگیری این شیوه، زمانی موثرتر است که خبرنگاران، هدف گزارش خود را تعریف کنند. به عنوان نمونه اگر هدف از تهیه گزارش، برملا کردن اطلاعات نادرست باشد، طرح مستقیم این پرسش که آیا گزارش به هدف خود رسیده است یا نه، می‌تواند به بهبود تلاش‌های راستی‌آزمایی در آینده کمک کند. والش می‌گوید: «گوش دادن به اعتمادسازی کمک خواهد کرد. بی‌اعتمادی معمولاً نتیجه پنداشت‌هایی است که مردم درباره شیوه کار ما دارند و معمولاً منفی‌اند. هدف ما این است که روشن کنیم چگونه می‌توانیم قبل از آن که این پنداشت منفی در مردم ایجاد شود، اطلاعات را به آنها برسانیم.»
۱- Center for Media Engagement
۲- pop-up
انتهای پیام/ محمد حسن اسدی طاری/ منبع: فرهنگ پذیری به نقل از ijnet
